W ostatnich dniach otrzymałem od jednego Czytelnika poniższe pytania, na które udzieliłem odpowiedzi prezentowanym tutaj tekstem. Prezentuję te pytania, dziękując za ich nadesłanie, gdyż swoją treścią częściowo wiążą się z tekstem „Dialog między Marcjonitą a Judaizerem” . Tym niemniej podejmę ten temat raz jeszcze.
PYTANIA:
Chodzi mi o to, czy gnostycy którzy odrzucali Jahwe jako Ojca Jezusa; czy da się taką naukę pogodzić z całym Nowym Testamentem? Bo na pismach Jana da się bez problemu, ale jak reszta? Co ze wstawkami gdzie się spełniło proroctwo i
cytat do tego oraz nawiązania do Starego Testamentu; czy to nie dyskwalifikuje pozostałych ewangelii Nowego Testamentu? I co ze słowami Jezusa który mówił, że nie przyszedł znieść Prawa i Proroków? Czy to również nie zaprzecza temu by daną ewangelię pogodzić z gnostykami odrzucających Jahwe? Bo Prawo przyniósłby wtedy demiurg Starego Testamentu, i co wtedy? Co z Pawłem którego sam uważam za gnostyka, pochlebnie pisał o Prawie, że nie jest złe a wręcz przeciwnie? Czy da się pogodzić Ewangelie (Łukasza, Mateusza i Marka), Dzieje oraz listy(Pawła, Piotra itp.) z gnostykami odrzucających Stary Testament bo Jahwe to demiurg? Jeśli tak, przedstawiłbyś to? I czy da się pogodzić ewangelie pozakanoniczne np. Ewangelię Judasza, Filipa i inne, z kanonicznymi
dziś pismami Nowego Testamentu?
I takie jedno inne pytanie. Czy odrzucając Jahwe jako Boga Jezusa, trzeba koniecznie odrzucać Stary Testament? Bo przecież nie wszyscy gnostycy odrzucali, zapewne dlatego, że niektórzy wierzyli, ze Jahwe to Bóg Jezusa; zwłaszcza Ci judaistyczni gnostycy chrześcijańscy. Czy taki
poganochrześcijański gnostyk uznający, musi odrzucać Stary Testament?
Słyszałem, że chcesz napisać trzecią część swego artykuły Gnostyk i chrześcijan; może moje pytania by Ci pomogły na temat co miałbyś napisać.
Pozdrawiam
_____________________
ODPOWIEDŹ
„Nikt też młodego wina nie wlewa do starych bukłaków; w przeciwnym razie młode wino rozerwie bukłaki i samo wycieknie, i bukłaki się zepsują. Lecz młode wino należy lać do nowych bukłaków i wtedy zostaną zachowane” (Łk 5: 37-38)
Przede wszystkim kwestia tego tak zwanego „Starego Testamentu” nie jest i nigdy nie była jedynie sprawą gnostyków. Jak wyjaśniono już w „Dialogu”, są dwa powody dla usunięcia „ST” z chrześcijańskiego kanonu, mianowicie moralny oraz skrypturalny. Jeden z nich prowadzi do odrzucenia jedynie części „ST”, tej, która jest w dużej mierze lub nawet całkowicie sprzeczna z chrześcijaństwem. Ten drugi powód natomiast opiera się na założeniu, że jedynie dzieła chrześcijańskiego autorstwa winny znajdować się w kanonie Pisma.
Nie jest również rzeczą istotną, czy ktoś „akceptuje Jahwe” czy też go „odrzuca”, gdyż nie mamy możliwości publicznego rozstrzygania sporów typu „który Bóg jest którym?” albo „który Bóg jest demiurgiem?”. Osobiście nie usiłuję definiować Boga (albo boga, z małej litery). To, co kiedyś stanowiło, prawie dwa millenia temu, przyczynę sporu o to „którego Boga reprezentuje Christos”, jest już zagadnieniem przestarzałym, dzisiaj na ogół mniej mówi się o „dwóch różnych Bogach”, przyjmując, że po prostu chodzi o dwie różne interpretacje Boga. A jeśli tak, to nie ma powodu zamartwiać się kwestiami o „pogodzeniu” pod tym względem ewangelii kanonicznych z niekanonicznymi. W ogóle cała ta kwestia definiowania Boga odpada z rozumowania. Uznajmy zatem po prostu ten fakt, że chrześcijanie od początku różnili się między sobą w definiowaniu Boga i że ten fakt może również zostać pokazany odpowiednim doborem pism w kanonie.
Każdy gnostyk, nie-gnostyk czy anty-gnostyk może prywatnie uznawać takie księgi za „natchnione”, jakie potrafi za takowe uznać. I może łączyć je z innymi, wcześniejszymi pismami i podaniami. Oto link do strony autorstwa pewnego protestanckiego pastora, jak najbardziej „biblijnego”, który niemal całej historii i wiary judaizmu i chrześcijaństwa dopatruje się w starożytnym Egipcie. Jak więc widać, możliwości pod tym względem są nieograniczone. Nam chodzi jedynie o to, że „ST” nie jest chrześcijański i że nie powinno w zasadzie być dla niego miejsca w kanonie Pisma u nas. Poza tym każdy wierzący może zachować swój własny pogląd.
Gdy chodzi o tak zwane „spełnianie proroctw ST”, to „Dialog” pokazuje na wybranych przykładach, jak nieraz owe interpretacje „spełniania proroctw” były na siłę naciągane. Poza tym nie należy zapominać, że ów „ST” przyjęty jako kanon we wczesnym kościele bazował na „Septuagincie”, czyli na jego greckim tłumaczeniu, które miejscami różni się dość znacznie od hebrajskiego oryginału. A że możnaby interpretować cokolwiek w Nowym Testamencie jako „wypełnione proroctwo” tego „Starego”? Religie przedchrześcijańskie głosiły wiele z tego, co potem przejęło chrześcijaństwo. W części 2 artykułu „Gnostyk i chrześcijanin” cytowany jest taki oto fragment wypowiedzi Justyna Męczennika:
„A gdy my również mówimy, że Słowo, które jest pierworodnym Boga, poczęte zostało bez unii seksualnej i że On, Jezus Chrystus, nasz Nauczyciel, został ukrzyżowany i umarł, i zmartwychwstał, i wstąpił do nieba, to nie głosimy niczego innego od tego, w co i wy wierzycie odnośnie tych, których wielbicie jako synów Jowisza.”
Jednak nie włączono podań „pogańskich” do kanonu. To już raczej my sugerujemy, że możnaby (ewentualnie) włączyć je tam wraz z niektórymi dziełami „Starego Testamentu” – choć preferowane byłoby niewłączanie niczego niechrześcijańskiego, choćby nie wiedzieć jak bliskiego naukom chrześcijaństwa.
Paweł z Tarsu, postać, o której napisaliśmy szeroko w „Dialogu” z jednej strony niby afirmował „prawo”, z drugiej zaś wyrażał się o nim nieraz z daleko posuniętą pogardą, posuwając się nawet do nazwania go „śmieciami”. Do pewnego stopnia odzwierciedla to postawę samego Christosa, tak jak został on zinterpretowany w ewangeliach.
Spośród wielu dialogów Christosa w ewangeliach, zwróćmy uwagę na jeden, który zapisany jest w ewangeliach „Marka” oraz „Mateusza”:
Mk 7: 24-30:
„Wybrał się stamtąd i udał się w okolice Tyru i Sydonu. Wstąpił do pewnego domu i chciał, żeby nikt o tym nie wiedział, lecz nie mógł pozostać w ukryciu. Wnet bowiem usłyszała o Nim kobieta, której córeczka była opętana przez ducha nieczystego. Przyszła, upadła Mu do nóg, a była to Greczynka (Ellenis), Syrofenicjanka rodem, i prosiła Go, żeby złego ducha wyrzucił z jej córki. Odrzekł jej: «Pozwól wpierw nasycić się dzieciom; bo niedobrze jest zabrać chleb dzieciom, a rzucić szczeniętom». Ona Mu odparła: «Tak, Panie, lecz i szczenięta pod stołem jadają z okruszyn dzieci». On jej rzekł: «Przez wzgląd na te słowa idź, zły duch opuścił twoją córkę». Gdy wróciła do domu, zastała dziecko leżące na łóżku, a zły duch wyszedł.”
Mt 15: 21-28:
„Potem Jezus odszedł stamtąd i podążył w stronę Tyru i Sydonu. A oto kobieta kananejska, wyszedłszy z tamtych okolic, wołała: «Ulituj się nade mną, Panie, Synu Dawida! Moja córka jest ciężko dręczona przez złego ducha». Lecz On nie odezwał się do niej ani słowem. Na to podeszli Jego uczniowie i prosili Go: «Odpraw ją, bo krzyczy za nami!» Lecz On odpowiedział: «Jestem posłany tylko do owiec, które poginęły z domu Izraela». A ona przyszła, upadła przed Nim i prosiła: «Panie, dopomóż mi!» On jednak odparł: «Niedobrze jest zabrać chleb dzieciom a rzucić szczeniętom». A ona odrzekła: «Tak, Panie, lecz i szczenięta jedzą z okruszyn, które spadają ze stołów ich panów». Wtedy Jezus jej odpowiedział: «O niewiasto wielka jest twoja wiara; niech ci się stanie, jak chcesz!» Od tej chwili jej córka była zdrowa.”
Przyjrzyjmy się tej historyjce nieco bliżej. Oto Christos początkowo niechętny jest udzieleniu pomocy kobiecie, która jest Greczynką, a nie Zydówką. Jednak po jednym, jedynym zdaniu tej „poganki” zupełnie zmienia nastawienie. „Marek” podaje krótszą wersję tej historii, autor „Mateusza” ją celowo natomiast rozwinął. U niego Christos prezentuje się jeszcze bardziej nonszalancko wobec tej kobiety niż u „Marka”. Zwróćmy uwagę, że początkowo w ogóle ją ignoruje, a „Apostołowie” namawiają go wręcz, by ją „odprawił”. Na ponowioną prośbę odpowiada w judaistycznym zapyzieniu, że nie do takich jak ona został „posłany”. Gdy prosi go raz jeszcze, staje się wobec niej (kobiety z chorym dzieckiem!) wręcz chamski, używając wobec niej metafory zestawiającej ją i jej dziecko ze zwierzętami. Aż by się chciało rzec, że to bardzo talmudyczne nastawienie, gdyby nie fakt, że Talmud jeszcze nie był wówczas napisany. Ale istniał „Stary Testament”, który tego rodzaju porównania sugeruje również.
I oto w tym momencie staje się coś, co odwraca całą sytuację na korzyść Greczynki. Jednym zdaniem, jedną krótką kontrą rozkłada ona tego „Boga na Ziemi” na obie łopatki tak szybko i nieodwracalnie, że nie pozostaje mu nic innego, jak tylko głośno sławić jej wiarę (1)
Jeżeli przyjrzeć się bliżej „anatomii” wypowiedzi Greczynki, to stwierdzamy, że jest ona tego samego rodzaju, jak w wypadku wypowiedzi samego Christosa w jego polemikach z „uczonymi w Piśmie”. On „rozłożył” ich dokładnie tak samo jak ona jego. Za każdym razem posługiwał się argumentem tak sformułowanym, by odpowiadał on sposobowi myślenia oponenta. I robił to w celu zmiażdżenia jego argumentu i zmuszenia go do zamilknięcia lub zmiany zdania.
Nie wiemy jaka była chronologia wydarzeń opisywanych w ewangeliach. Nie jesteśmy zatem w stanie gwarantować, że wydarzenia te rozgrywały się w tej kolejności, w jakiej pojawiają się w zapisie. Rozmowa z Greczynką znajduje się u „Mateusza” w rozdziale 15, natomiast rozmowa z centurionem (również „poganinem”, tym razem rzymskim) jest już w rozdziale 8 (8: 5-10) i przy tamtej okazji Christos nie zachowywał się nonszalancko i nie próbował wątpliwych porównań – jak by to określili teologowie opisani w przypisie 1 – dla „zgłębienia wiary” tego „poganina” (choć u „Łukasza” 7: 2-9 decyduje się pomóc dopiero gdy go apostołowie informują, że centurion był życzliwy dla Zydów i zbudował im synagogę). W rozdziale 10 „Mateusza” (10: 5-6) Christos posyła apostołów jedynie do „zagubionych owiec domu Izraela” i przestrzega ich wyraźnie, by nie udawali się do jakichkolwiek miast samarytańskich. Kontrastuje z tym podejściem przypowieść o dobrym Samarytaninie, którą znajdujemy u „Łukasza” (10: 30-37). Jaki zatem był stosunek Christosa do Samarytanów? Tym bardziej, że u „Łukasza” owo „posłanie apostołów” nie było obwarowane żadnymi warunkami udawania się tylko do Izraelitów, a dodatkowo informacja głosi, że udawali się oni „wszędzie” (9: 1-6). Podobnie ma się rzecz z posłaniem owych „siedemdziesięciu dwóch” u „Łukasza” (10: 1-11). A u „Jana” w rozdziale 4 czytamy o dobrym stosunku do Samarytanów, tam też Christos ma inną swoją rozmowę z „poganką” (tą przy studni) i mówi jej o „wodzie życia”. Też się nie „boczy”, że nie Zydówka…
Kimkolwiek byli autorzy ewangelii, zdawali się nie za bardzo rozeznawać w szczegółach takich jak nastawienie Christosa do Zydów i „gojów” w poszczególnych sytuacjach. Czyżby zatem stosunek ten był zmienny?
Nie zapominajmy w tym kontekście i o słowach samego Christosa (lub po prostu słowach autora ewangelii), że prorocy nie są słuchani przez „swoich” lecz przez obcych.
Wszystko wskazuje zatem na to, że człowiek ten ewoluował, tak jak każdy z nas, że mógł zmieniać poglądy i z biegiem czasu stawać się kim innym.
Można dokonać porównania z innymi „prorokami” w historii, takimi, których życiorysy znane są dokładniej.
Nasi „ortodoksi” i „ewangelikalni” mówią nam, że Christos był jak najbardziej judaistą, że był obrzezany jako dziecko żydowskie, chodził do świątyni i przestrzegał żydowskich świąt.
Mniej więcej 19 wieków później Bahaullah był obrzezany jako dziecko muzułmańskie, chadzał do meczetu i przestrzegał świąt islamskich w Persji. Nie ma najmniejszych przy tym wątpliwości, że otoczenie, w jakim Bahaullah żył, było o wiele bardziej jednoznacznie islamskie, niż otoczenie Christosa było judaistyczne.
Ale czy dzisiaj na pytanie „kim był Bahaullah?” odpowiemy: „był muzułmaninem”? A jeśli muzułmaninem, to jakim: szyickim, czy babickim? Który z „dwóch Bahaullahów” był tym prawdziwszym: ten islamski sprzed 1863 roku, czy ten bardziej uniwersalistyczny po 1863 roku, założyciel nowego ruchu religijnego?
Jeżeli zapytamy zaś o Marcina Lutra „kim był?”, to jaka odpowiedź ciśnie nam się na usta: „był ochrzczonym katolikiem i mnichem katolickim” czy też raczej „był ojcem Reformacji”?
Christos miał twierdzić, że:
„Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić. Zaprawdę. bowiem powiadam wam: Dopóki niebo i ziemia nie przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska nie zmieni się w Prawie, aż się wszystko spełni. Ktokolwiek więc zniósłby jedno z tych przykazań, choćby najmniejszych, i uczyłby tak ludzi, ten będzie najmniejszy w królestwie niebieskim. A kto je wypełnia i uczy wypełniać, ten będzie wielki w królestwie niebieskim. Bo powiadam wam: Jeśli wasza sprawiedliwość nie będzie większa niż uczonych w Piśmie i faryzeuszów, nie wejdziecie do królestwa niebieskiego.” (Mt 5: 17-20)
W poważnej mierze odnieśliśmy się już do zagadnienia prawa żydowskiego i jego kolizji z chrześcijaństwem w tekście „Dialog między Marcjonitą a Judaizerem” . Tu przyjrzymy się zatem jedynie paru przykładom niezaakcentowanym w tamtym tekście, a ilustrującym dobitnie w jaki sposób Christos „wypełniał” te prawa, nawet te „najmniejsze” spośród nich. Zacznijmy od bardzo ogólnego i stosunkowo łagodnego zestawienia:
„Opowiedział im też przypowieść: «Nikt nie przyszywa do starego ubrania jako łaty tego, co oderwie od nowego; w przeciwnym razie i nowe podrze, i łata z nowego nie nada się do starego. Nikt też młodego wina nie wlewa do starych bukłaków; w przeciwnym razie młode wino rozerwie bukłaki i samo wycieknie, i bukłaki się zepsują. Lecz młode wino należy lać do nowych bukłaków i wtedy zostaną zachowane. Kto się napił starego wina, nie chce potem młodego – mówi bowiem: “Stare jest lepsze”» (Łk 5: 36-39) – także w: Mt 9: 16-17
Christos kontrastuje tu rzeczy nowe ze starymi. W jednym wypadku „stare” jest lepsze od „nowego” (wino), w drugim jest na odwrót: „nowe” jest lepsze (ubranie). Tak czy owak nową rzecz należy zachować w nowym „opakowaniu”. I jeśli rozciągnąć tę regułę na życie publiczne, to łatwo spostrzec, że nowe idee lepiej zachować nowym prawem. I dość powszechnie ta przypowieść odczytywana jest także przez samych „ortodoksów” jako ostrzeżenie przed wpychaniem nowego ducha Ewangelii w starą pobożność żydowską i niektóre jej nakazy.
Idźmy dalej: u „Łukasza” (6: 1-9) Christos kpi sobie z zakazu nierobienia pewnych rzeczy w szabas, dodając jeszcze, że i Dawid, gdy był głodny, to jadł i innym dał do jedzenia taki chleb, który tylko kapłanom wolno było jeść. Rzucił faryzeuszom wyzwanie, pytając: „Czy wolno w szabat dobrze czynić, czy wolno źle czynić; życie ocalić czy zniszczyć?”
Idźmy jeszcze dalej. Oto te słynne fragmenty, w których Christos wypowiada się na temat tego, co czyni człowieka „nieczystym”:
„Potem przywołał znowu tłum do siebie i rzekł do niego: «Słuchajcie Mnie, wszyscy, i zrozumiejcie! Nic nie wchodzi z zewnątrz w człowieka, co mogłoby uczynić go nieczystym; lecz co wychodzi z człowieka, to czyni człowieka nieczystym. Kto ma uszy do słuchania, niechaj słucha!».” (Mk 7:14-15)
„Potem przywołał do siebie tłum i rzekł do niego: «Słuchajcie i chciejcie zrozumieć. Nie to, co wchodzi do ust, czyni człowieka nieczystym, ale co z ust wychodzi, to go czyni nieczystym»” (Mt 15: 10-11)
Tradycyjnie tłumaczy się te wersety tylko w ten sposób, w jaki są wyjaśnione w ewangelii „Mateusza” zaraz potem (15: 16-20), mianowicie „..wszystko, co wchodzi do ust, do żołądka idzie i wydala się na zewnątrz. Lecz to, co z ust wychodzi, pochodzi z serca, i to czyni człowieka nieczystym.”
Tymczasem obok jednej regulacji, fragmenty te uderzają jeszcze w inną, z niemniejszą siłą: czy aby nie stanowią jawnego lekceważenia zasady żydowskiej odnośnie tego, jaka żywność jest „czysta”, a jaka „nieczysta”?
Nic dziwnego zatem, że „…przystąpili do Niego uczniowie i rzekli: «Wiesz, że faryzeusze zgorszyli się, gdy usłyszeli to powiedzenie?» On zaś odrzekł: «Każda roślina, której nie sadził mój Ojciec niebieski, będzie wyrwana. Zostawcie ich! To są ślepi przewodnicy ślepych. Lecz jeśli ślepy ślepego prowadzi, obaj w dół wpadną».” (Mt 15: 12-14)
Zwróćmy jeszcze raz uwagę na owo stwierdzenie metaforyczne: „Każda roślina, której nie sadził mój Ojciec niebieski, będzie wyrwana”. Jak w takich warunkach można w ogóle poważnie twierdzić, że Christos „utrwalał” lub „wypełniał” tradycyjne nakazy judaistyczne w sposób niedopuszczający do ignorowania któregokolwiek z nich, nawet „najmniejszego”?
Nie, ten człowiek nie utrwalał żadnej z tych regulacji, on je rozwalał, jedną po drugiej. Nie będziemy tu cytować wszystkiego tego, co zanotowano we wczesnych pismach chrześcijańskich, zachęcamy każdego Czytelnika do zapoznania się z tymi tekstami, również tymi, które nie znajdują się w kanonie, by się o tym sam dowodnie przekonał.
Za każdym jednak razem, gdy rozwałkowywał te zasady, czynił to nie w bezpośredni sposób, lecz używając formy pośredniej, niby to nie kwestionującej owej regulacji, z którą się akurat rozprawiał. Jednak właśnie ta pośrednia forma każdorazowo wykazuje po prostu bezsens, całkowity bezsens regulacji, o którą w danym momencie chodzi, nieraz te zasady po prostu ośmieszając.
Dokładnie to samo uczyniła i Greczynka, zwana także „Syrofenicjanką”. Bo chyba nie użyła formy o „okruchach dla szczeniąt” po to, by oświadczyć wszem i wobec, że jej dziecko to zwierzę lub że ona sama jest „psem” (pardon: „suką”) wobec jakiejkolwiek Zydówki? Ona po prostu zmierzyła się z Christosem na metafory i odniosła w pełni zasłużone zwycięstwo nad nim i nad jego judaistycznym szowinizmem i pogardą człowieka.
Tak jest: pogardą człowieka. Spróbujmy sobie wyobrazić sytuację, w której ktoś z nas (na przykład ja sam) wraz ze swymi znajomymi przechodzi obok jakiegoś budynku, gdy naraz próbuje nas zatrzymać jakaś kobieta, załóżmy, że Zydówka lub Murzynka i prosi o pilną pomoc dla jej małego dziecka. Nawet jej nie odpowiadam, a gdy za nami woła, jeden z mych znajomych mówi do mnie: “Chodźmy stąd, bo inaczej nie przestanie za nami wrzeszczeć”, na co ja odpowiadam: “Pomagam tylko Białym…”. Wtedy ta kobieta podchodzi blisko nas i ponownie prosi o pomoc. Na co ja “po Chrystusowemu” wycedzam, że: “Słuchaj, najpierw trzeba pomagać dzieciom, a takim psiakom jak ten twój dzieciak, to dopiero później…”. Biorąc pod uwagę dzisiejsze czasy, to pewnie by mi tak ładnie nie odpowiedziała jak ta kulturalna “Syrofenicjanka”, którą Christos miał tak ogromny zaszczyt spotkać (ale by było, gdyby go tak złajała “po dzisiejszemu” albo gdyby mu zagroziła “wytarganiem za uszy” jak niegdyś Joanna d’Arc pewnemu duchownemu podczas swego procesu w Rouen…).
Tak czy inaczej, mówimy tu mniej więcej o takim chamstwie Christosa, który istotnie musiał się w pewnym momencie “ponownie narodzić” w tym duchu, o jakim mówił później Nikodemowi w ewangelii Janowej… Kto wie, może właśnie dlatego mu o tym mówił, bo się już zdążył “urodzić na nowo”, więc miał już potem czego nauczać innych…
Autorzy ewangelii mogli ulegać pokusie, by polemiki Christosa z jego oponentami przedstawiać w jak najlepszym dla niego świetle. Interesujące jest więc w tym kontekście, że zarówno autor „Marka” jak i „Mateusza” odnotowali ów „dialog z Syrofenicjanką”, w którym to dialogu Christos poniósł tak jednoznaczną porażkę. Może to oznaczać, że historia ta ma swoje podłoże w fakcie autentycznym. Zapewne zresztą takich rozmów Christos miał znacznie więcej. Szybkość, z jaką Greczynka odpowiedziała Christosowi, może sugerować, że miała ona podobne rozmowy za sobą, zapewne z innymi Zydami. Nie zapominajmy, że działo się to na obszarze, który formalnie podlegał żydowskiemu królowi oraz jego sądowi najwyższemu, Sanhedrynowi. Lepiej było nie ryzykować otwartej konfrontacji, gdy szło o rozmowy na temat religii oraz wzajemnego stosunku Zydów i „gojów”. Zresztą i sam Christos wykazywał się nieraz podobną przezornością. I nie tylko on. Nowy Testament daje nam pewne pojęcie o atmosferze tam panującej. Oto parę przykładów:
„Potem Jezus obchodził Galileę. Nie chciał bowiem chodzić po Judei, bo Żydzi mieli zamiar Go zabić.” (Jn 7: 1) i dalej „Nikt jednak nie mówił o Nim otwarcie z obawy przed Żydami.” (Jn 7: 13) oraz „Niektórzy z mieszkańców Jerozolimy mówili: «Czyż to nie jest Ten, którego usiłują zabić?” (Jn 7: 25), albo: „Faryzeusze zaś wyszli i odbyli naradę przeciw Niemu, w jaki sposób Go zgładzić.” (Mt 12: 14).
Jest zresztą bardzo prawdopodobne, że to właśnie tego rodzaju konfrontacje słowne, jak ta z ową Greczynką, zaczęły w końcu przyczyniać się do stopniowej zmiany nastawienia Christosa do ludzi nie identyfikujących się jako Zydzi. Stąd też mogą brać się te rozmaite opisy jego stosunku do Greków, Rzymian lub Samarytanów w Nowym Testamencie. Z jednej strony znał nakazy żydowskie odnośnie stosunku do „obcych”, z drugiej prędzej czy później musiał przekonywać się, że ci „obcy” to ludzie tacy sami jak ten tak zwany „naród wybrany”, niczym negatywnym się od tych „wybranych” nie odróżniający. Podobnie przecież było i z Pawłem z Tarsu. On też był Zydem. W końcu zarzucił religijny i kulturowy segregacjonizm żydowski i chwała mu za to!
____________________________
PS:
Narazie jeszcze nie planuję pisania artykułu „Gnostyk i chrześcijanin – 3”, choć noszę się z myślami o zrobieniu tego w nieokreślonej przyszłości.
Przypisy:
1. Zaznajomiliśmy się już z niektórymi „egzegezami” tego fragmentu przez teologów próbujących, niczym sędziowie bokserscy, podnieść do góry rękę pokonanego jako kogoś, kto rzekomo był „prowadzącym” ową kobietę do „głębszej jeszcze wiary”. Chodziło im o to, by złagodzić istniejącą w tłumaczeniu „twardą” wymowę tej sceny. Tłumaczenia mówią bowiem na ogół o „psach”, gdy w oryginale użyto słowa „kynariois” („szczenięta”). To zestawienie „dzieci” i „szczeniąt” miało zatem, według owych teologów, być jedynie rodzajem „łagodniejszego potraktowania” sugerującego, że Christos nie zamierzał odwrócić się od kobiety, a jedynie pragnął poprowadzić ją ku głębszej wierze.
Musimy przyznać otwarcie, że takie tłumaczenie nie ma najmniejszego sensu. Po pierwsze kobieta prosiła o pomoc dla swego małego dziecka, a dla kogoś, kto chce obrazić, czyż jest lepsze zestawienie dziecka niż ze szczenięciem zamiast z dorosłym psem? Mało tego: jeżeli „dziecko” ma być synonimem kogoś o większej wierze, a „szczenię” ma reprezentować osobę o wierze małej, to dlaczego Christos miałby się upierać, że jest posłany do ludzi o większej wierze? Czyż gdzie indziej nie czytamy przypisywanych mu słów, według których jest posłany do „chorych”, bo to właśnie tacy potrzebują „lekarza”? (Łk 5: 30-32). Musiałby zatem garnąć się do „pogan” (czyli „psów”) i ich dzieci (owych „szczeniąt”), a nie odwracać się od nich. Naszym zdaniem zatem owo tłumaczenie dawane przez „egzegetów” to zwykły klajster propagandowy, który stworzony został na wypadek gdyby czytelnicy ewangelii uznali wypowiedź Christosa za zbyt surową wobec Greczynki.