Nasze ostatnie rekonstrukcje twarzy Joanny d’Arc pochodzą z października 2014 roku i były jeszcze modyfikowane w marcu 2016 (“casus Serebriakowa”). Natomiast już od czerwca 2014 rozgrywała się na wschodzie sprawa porwanej ukraińskiej pilotki wojskowej Nadii Sawczenko.
Dopiero w tym roku zacząłem się przyglądać fotografiom owej pilotki, która na Ukrainie wprost zestawiana była i jest z Joanną d’Arc. O ile jednak Ukraińcy czynią tak z powodów politycznych, patriotycznych i narodowych, naszą uwagę zwróciły rysy twarzy Nadii Sawczenko, które w jakiś sposób wydały się nam “znajome”. Gdy przyjrzeliśmy się im bliżej, przekonaliśmy się jednoznacznie dlaczego nam się takimi wydawały. Ponieważ od miesięcy zajmujemy się, z przerwami oczywiście, próbami rekonstrukcji twarzy Joanny, dlatego też uderzyło nas, że rysy twarzy Sawczenko przypominają nieco te z portretu Joanny des Armoises z zamku w Jaulny w Lotaryngii oraz z rysami twarzy kamiennej rzeźby z Orleanu, no i rzecz jasna z rysami naszych rekonstrukcji twarzy Joanny d’Arc.
Przyjrzyjmy się zatem owym podobieństwom – oraz różnicom – między tymi twarzami. gdy zestawimy ze sobą profile twarzy Sawczenko i des Armoises, rzuca się nam w oczy już pierwsza zasadnicza różnica, polegająca na tym, że Sawczenko ma znacznie bardziej wysuniętą do przodu dolną szczękę. Jednocześnie jednak ma ona podobne oczy, nos oraz łuki brwiowe, a nawet do pewnego stopnia usta, co stanowi główne podobieństwa z Joanną d’Arc. Oczywiście bierzemy tu pod uwagę, że portret z Jaulny przedstawia kobietę w wieku średnim, podczas gdy Sawczenko liczy sobie obecnie (2016) trochę ponad 35 lat (urodzona 11 maja 1981 roku). Jak wyglądała ona w wieku dwudziestu kilku lat, widzimy na jej starszych zdjęciach, a zatem na zdjęciach pokazujących ją w wieku zbliżonym do wieku Joanny d’Arc z czasu jej kampanii wojskowych.
Generalna uwaga, jaką należy uczynić odnośnie portretu z Jaulny, jest ta, że chociaż ma on przedstawiać profil twarzy, to jednak jest to profil niepełny. Najpierw zauważyliśmy to, obserwując oko, które jedynie w połowie wygląda tak, jak oko w profilu, gdyż nawet jeżeli portret przedstawia tęczówkę w postaci elipsy, czyli tak, jak wygląda ona obserwowana z boku, to jednak CAŁE oko namalowane jest tak, jakby je widziano od przodu. To samo dotyczy łuku brwiowego, którego jedynie lewa część wygląda na malowaną z profilu, natomiast cała prawa, czyli górna część jest przedstawiona od przodu, a nie z profilu.
Taki styl malowania jest bardzo stary, bo widzimy go już na malowidłach egipskich czy starogreckich. A współcześnie nawet sporządza się “połówkowe” profile twarzy w fotografii, jak na pokazanych tu przykładach, które specjalnie w tym celu zapożyczyliśmy z internetu.
Jeżeli mielibyśmy wyciągnąć wniosek odnośnie różnicy w wyglądzie Joanny i Nadii, to poza szczęką, którą tu dla celu naszej rekonstrukcji cofnęliśmy, by ułożyła się ona całkowicie w linii profile Joanny des Armoises, oczy Joanny wydają się być bardziej prominentnie wysunięte z kolei do przodu w porównaniu do oczu Nadii.
Biorąc zaś pod uwagę wiek, w jakim Joanna des Armoises pojawiła się w Metz (20 maja 1436), a następnie w Kolonii, w Orleanie czy w Paryżu, zatem około lub powyżej 30 roku życia, to mogła ona wyglądać nawet w przybliżeniu tak jak na poniższej ilustracji.
To, co rzuca się przy okazji w oczy, to fakt do jakiego stopnia ta fizjonomia wydaje się podobna do fizjonomii młodego mężczyzny. Według średniowiecznego źródła Joanna d’Arc po znalezieniu się w niewoli burgundzkiej (23 maja 1430) miała twierdzić, że jest mężczyzną i dopiero po zdjęciu z niej zbroi jej płeć miała się stać jasna dla tych, którzy ją pojmali. Świadkowie zeznający w procesie rehabilitacyjnym Joanny d’Arc twierdzili nieraz, że Joanna miała w sobie coś męskiego. I chociaż Joanna “nosiła się po męsku” w odniesieniu do ubioru i fryzury, to nie jest wykluczone, że jej rysy twarzy również mogły się przyczynić do tego wrażenia, jakie robiła na swoich współczesnych. Do jakiego stopnia sama fryzura może przyczynić się jednak do tego wrażenia, pokazuje nam zestawienie obecnych fotografii Nadii Sawczenko ze zdjęciami pokazującymi ją w okresie, gdy jeszcze nosiła długie włosy.
Każdego, kto miał okazję przeglądać dosłownie setki fotosów Nadii Sawczenko, z pewnością uderzy to, jak RZADKO ubiera się ona w suknie lub spódnice, jak rzadko nosi makijaż (na specjalne okazje tylko), za to jak często ubiera się po męsku. To, że nosiła swego czasu mundur, to było wynikiem faktu, że była zawodowym lotnikiem wojskowym. Ale co powiedzieć na to upodobanie do męskich strojów, albo np do noszenia męskiego kapelusza lub stałego strzyżenia włosów jak zawodowy wojskowy nawet teraz, gdy już w wojsku nie pracuje, a jest posłanką do ukraińskiego parlamentu? Jakżeż bardzo odróżnia to Nadię Sawczenko od innej jeszcze znanej postaci obecnej sceny politycznej Ukrainy, Julii Tymoszenko!
W czasach Joanny d’Arc i Joanny des Armoises takie skłonności byłyby powodem do niejednego skandalu, obecnie nie. Niemniej jednak to wrażenie osobowości podobnej w pewnym sensie do Joanny pozostaje. I ona i Joanna wykazały się sporą dozą wojowniczości, obie one odnalazły się w zawodzie wojskowego. Obie też pokazały, jak cenią sobie bezkompromisowość. O wojowniczości Sawczenko mówiono już, gdy chodziła do szkoły, gdzie nawet zyskać miała sobie przydomek wojowniczej księżniczki Kseni.
Niejednokrotnie zwracano już uwagę, że nieraz podobne cechy fizyczne znamionować mogą podobne osobowości (t.zw. “cechy psycho-fizyczne”). Sawczenko nie tylko posiada pewne rysy twarzy Joanny, ale jest osobą szczupłej budowy ciała i prawdopodobnie podobną budowę posiadała Joanna d’Arc, jak zwróciliśmy na to uwagę przy omawianiu książki Waltera Rosta. Odnotowano kiedyś, że Joanna miała stosunkowo krótką szyję i Nadia Sawczenko też taką posiada.
Nie twierdzimy, że Nadia jest swoistym “sobowtórem” Joanny d’Arc lub Joanny des Armoises, a jedynie to, że zdaje się ona posiadać niektóre cechy fizyczne i osobowościowe tamtych dwóch kobiet francuskiego Średniowiecza. Tym niemniej Sawczenko może być żywym obrazem TYPU kobiety, jaki reprezentowały zarówno Joanna d’Arc jak i Joanna des Armoises.
Swego czasu podjęliśmy się wykonania swoistej “fotografizacji” profilowego portretu z zamku w Jaulny w Lotaryngii. Chociaż okazało się to czasochłonne i wymagało ogromnej cierpliwości, nie byliśmy i nie jesteśmy zadowoleni z uzyskanego wówczas wyniku, gdyż twarz w ten sposób uzyskana, pomimo utrzymania linii profilu z Jaulny, jest wyraźnie inną twarzą niż twarz Joanny des Armoises. Praca włożona w ten eksperyment nie poszła jednak tak całkiem na marne, gdyż końcowy wynik da się wykorzystać do dalszych prób tego typu.
Dlatego też obecnie (2 stycznia 2017) wykonaliśmy drugą taką “fotografizację”. Tyle tylko, że tym razem do rekonstrukcji twarzy z Jaulny użyliśmy fragmentów fotografii Nadii Sawczenko. Pomimo różnicy grafiki (fotografia VERSUS malowidło) widać wyraźnie, że obecny rezultat o wiele odpowiada twarzy arystokratki z Jaulny. Widać podobieństwo ust, nosa, oka (łącznie z barwą tęczówki!), powiek oraz łuku brwiowego.
